Vrganj poznat i kao “kralj gljiva” jedna je od najkvalitetnijih i najcjenjenijih gljiva. Vrganj (Boletus edulis) je jestiva gljiva koja raste u bjelogoričnim i crnogoričnim šumama od maja do novembra. Zbog izmjene kišnih i sunčanih razdoblja najčešće se može ubrati u jesen.
Vrganji kao gljive ne pripadaju niti jednoj od poznatih prehrambenih skupina. Samonikli su i stvaraju simbiozu s korijenjem drugih biljaka uz koje rastu. Pa kao i sve što raste u zemlji, tako i vrganji iz zemlje crpe sve što se u njoj nalazi. To podrazumijeva i teške metale koji se u njoj nalaze, zato nije preporučljivo jesti primjerke u čije porijeklo nismo sigurni. U isto vrijeme, njihov je uzgoj poprilično kompliciran pa se za prikupljanje uglavnom oslanja na divlje vrganje. Odatle proizlazi njihova rijetkost, a samim time i cijena koja je poprilično visoka u odnosu na druge gljive poput šampinjona.
Ako niste znalac, najbolje je ne brati vrganje sami, već ih kupovati iz pouzdanih izvora. Kod kupnje pripazite da plod nije oštećen, a slobodno zavirite i ispod klobuka. Žućkasto-smeđa boja ispod klobuka ukazuje da je gljiva prezrela.
Vrganji su izvori vrijednih hranjivih tvari. Evo zašto biste ih trebali uvrstiti na svoj jesenski jelovnik:
Vrganji uopšte ne sadrže masnoće, a obiluju vodom. Imaju veoma malo kalorija, ali su i pored toga prepuni hranljivih materija (proteina, dijetalnih vlakana). Sadrži znatne količine vitamina B1, B2, C i D, dijetalnih vlakana, kao i mineralnih materija (kalijum, gvožđe, cink, kalcijum). Imaju visoku energetsku vrijednost, a to ih uz malo kalorija čini idealnom namirnicom za redukcione režime ishrane u gubljenju kilograma.
Vrganji su odlični za kardiovaskularni sistem ali i druge probleme. Ekstrakti vrganja koriste se u tradicionalnoj medicini za liječenje bolova u kostima i mišićima, kao i grčeva u nogama.
Studije su dokazale da gotovo sve pečurke imaju antibiotska i imunostimulativna svojstva. Mogu da pomognu u snižavanju holesterola, regulaciji krvnog pritiska i cirkulacije, šećera u krvi, probave. Poboljšavaju rad disajnih organa, deluju antireumatski i antialergijski, usporavaju starenje jer imaju dosta antioksidanata. Takođe su efikasne i kao afrodizijak, jer prirodno pokreću prirodnu energiju. Pojedina istraživanja su pokazala da vrganj i druge gljive mogu da zaustave razvoj tumora i uništavaju maligne ćelije. Dragocena su pomoć u oporavku posle hirurških intervencija, kao i podnošenju negativnih efekata hemoterapije. Vrganj sadrži lecitin, sa jakim antivirusna svojstva koja se istražuju u medicinske svrhe za dobijanje antivirusnih lekova.
Vrganje je najbolje čuvati u kartonskoj vrećici do dva dana u frižideru. Manje plodove možete smrznuti, spremiti u plastičnu foliju i čuvati u zamrzivaču do godinu dana, a veće klobuke možete narezati na manje komade i pohraniti na sličan način.
